عوامل مؤثر در سیلاب حوضه آبخیز اصفهان – سیرجان به روش تحلیل عاملی

چکیده   کنترل و کاهش تأثیرات مخرب سیل، با تکیه بر شناسایی عوامل دخیل در بروز و تشدید آن، با هدف تخفیف شدت و بزرگی دبی های سیلابی از اصول مهم مدیریت منابع آب و خاک است. بر این اساس، شناسایی و تعیین مهمترین عوامل و پارامترهای تأثیرگذار در ایجاد و تشدید دبی های سیلابی در حوضه آبخیز اصفهان – سیرجان واقع در بخش مرکزی ایران (با مساحت 99300 کیلومتر مربع) و با استفاده از آمار بازسازی شده دبی های مربوط به 14 ایستگاه هیدرومتری موجود در این حوضه، با بهره گیری از تکنیک آماری تجزیه و تحلیل عاملی مد نظر قرار گرفت. در این مطالعه، عوامل مؤثر در سیلاب شامل ویژگی های مربوط به توپوگرافی، آب و هوا، هیدرولوژی، خاک، زمین شناسی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی زیرحوضه های منتهی به ایستگاه های هیدرومتری تعیین و محاسبه گردید. نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی نشان داد که عوامل زمان تمرکز با وزن 9/37 درصد، شیب سطح حوضه با 29 درصد و تراکم زهکشی آبراهه های درجه 1 با وزن 6/24 درصد، دارای بیشترین تأثیر در ایجاد و یا تشدید دبی های سیلابی در منطقه مورد مطالعه است. بنابراین، در راستای مدیریت و حفاظت منابع آب و خاک حوضه های آبخیز، لزوم بررسی و ارایه راهکارهای علمی و اجرایی به منظور کاهش تأثیرات منفی این عوامل در پدیده سیلاب در هر یک از زیرحوضه های مورد مطالعه ضروری است.